€20.00
Διαθεσιμότητα: 1 σε απόθεμα
Επιστήμες του ανθρώπου νο 18
Η συγκρότηση και ο μετασχηματισμός της νεοελληνικής πόλης συνοδεύτηκε από τη σταδιακή αποδιοργάνωση απείθαρχων κοινωνικών νησίδων. Σήμερα, μερικές δεκαετίες μετά την άνθησή τους, αυτοί οι χώροι καλύπτονται από ένα πέπλο λήθης. Η επίσημη ιστορία τις αγνοεί, στις δημόσιες εκδηλώσεις μνήμης απουσιάζουν, και στην ακαδημαϊκή κοινότητα το ενδιαφέρον είναι περιορισμένο.
H μελέτη του Γιάννη Zαϊμάκη ιχνηλατεί το πορτρέτο μιας εκκεντρικής κοινωνικής νησίδας του παρελθόντος κατά τη μετάβαση του Ηρακλείου από μια πολυπολιτισμική κοινωνία στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας σε μια πόλη του νεότερου ελληνικού κράτους, προσαρμοσμένη στο αστικό πρόταγμα για εκμοντερνισμό.
O Λάκκος είναι ένας χώρος ψυχαγωγικών πρακτικών και αυτόχθονης πολιτισμικής δημιουργίας που οργανώνεται σε ένα περιβάλλον λαθραίων συναλλαγών, εθνοτικού συγχρωτισμού και αγοραίου έρωτα, όπου οι επιχώριοι κώδικες ρυθμίζουν συμπεριφορές που διαφεύγουν από τους καθιερωμένους κανόνες και συνιστούν μια τάξη επικινδυνότητας για την κοινωνική συνοχή. O κόσμος των “ακμαζόντων καταγωγίων” του Λάκκου προκαλεί το σύστημα αξιών, υποσκάπτει τα αστικά ηθικά πρότυπα αλλά και ενεργοποιεί τις φαντασιώσεις.
Στον Λάκκο ο έρωτας, λαθραίος ή νόμιμος, έχει τους δικούς του κώδικες και αποτιμήσεις. Το τραγούδι κι ο χορός συνιστούν σημαίνουσες κοινωνικές πρακτικές όπου δοκιμάζεται και αξιολογείται η ταυτότητα και κυρώνονται οι τοπικές ιεραρχίες. Το καθημερινό κοινωνικό παιχνίδι χαρακτηρίζεται από στρατηγικές διεκδίκησης γοήτρου, με σκοπό την κύρωση μιας διακριτής ταυτότητας. Η ατομικότητα προσαρμόζεται στη δύναμη του τοπικού κώδικα και οι μηχανισμοί μύησης των ατόμων εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή του.
Αρσίζικα, (α)ξετσίπωτα, (α)ξεμούριστα, (ε)ντεψίζικα καταχωρήθηκαν στην κρητική διάλεκτο τα τραγούδια και οι αφηγήσεις που σε άλλες περιοχές της Ελλάδας χαρακτηρίζονται γαμοτράγουδα, μουνάτα, ψωλάτα, πιπεράτα, αδιάντροπα ή ξεδιάντροπα, ως συνώνυμα του είδους εκείνου του λαϊκού λόγου που συλλήβδην στη γλώσσα των επιστημών του λόγου χαρακτηρίζεται άσεμνος, ανίερος, βωμολοχικός, υβριστικός, αισχρολογικός ή αγγλότροπα shocking. Πρόκειται για το τμήμα εκείνο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που αποσιωπήθηκε περισσότερο από όλα τα άλλα, επειδή στην πορεία αιώνων μελέτης του ελληνικού λόγου δεν υπήρχε χώρος γι’ αυτό, καθώς απουσίαζε το ενδιαφέρον των ερευνητών, θύματα μιας ακαδημαϊκής αντίληψης που δεν τους επέτρεπε να συνδέσουν το όνομά τους με το συγκεκριμένο είδος. Μολονότι τα τελευταία χρόνια η στάση αυτή έχει αλλάξει, συχνά συναντά κανείς ακόμα και σήμερα μελέτες που αφορούν στον ελευθερόστομο λόγο, στις οποίες διαφαίνεται η αγωνία των μελετητών να μην υπάρξει καμιά αναφορά σε “άσεμνη” λέξη. Μελετούν δηλαδή τον ελευθερόστομο λόγο, χωρίς να τον προσδιορίζουν. Η διακριτική αυτή απόσταση δεν αφορά μόνο στον παραδοσιακό, αλλά και στον σύγχρονο αθυρόστομο λόγο, ακόμα κι όταν αυτός είναι δημιουργία κορυφαίων Ελλήνων ποιητών. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι εκδόσεις κυκλοφορούν σε τόσο μικρό αριθμό αντιτύπων, ώστε ελάχιστοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σ’ αυτά, και ακόμα λιγότερο ασχολήθηκαν με την ερμηνεία των έργων αυτών. (…) (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Η συλλογή χωρίζεται σε παραδοσιακό ποιητικό ή με ρυθμό απαγγελλόμενο λόγο, σε ελευθερόστομα πεζά αλλά και σε νεότερα στιχουργήματα, τα οποία αποδεικνύουν ότι η παράδοση αυτή συνεχίζεται ως σήμερα. Εδώ θα βρούμε γυμνασιακά, ποδοσφαιρικά, σύγχρονα αλιευμένα από το Διαδίκτυο, ευχετήρια SMS για την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα ή την ονομαστική εορτή. Επίσης υπάρχουν πολλά ανέκδοτα, παροιμίες, αινίγματα, παιχνίδια, πετσώματα, παραμύθια, ευτράπελες αφηγήσεις και γενικά όλες οι εκφάνσεις ενός λόγου χωρίς ταμπού. Πολλά από τα καταγεγραμμένα έχουν υπογραφή, έχουν δηλαδή δημιουργηθεί από επώνυμους συνθέτες μαντινάδων και συγγραφείς. Ο συγγραφέας παραθέτει πλούσιο λεξικό, βιβλιογραφία και έναν πολύ κατατοπιστικό πρόλογο για την αξία του ελευθερόστομου λόγου.
Εστιάζοντας στο λαϊκό παραμύθι ως ένα σύνολο πολύσημων συμβόλων, κοινωνικών πρακτικών, αισθητικών κανόνων και προσωπικών επιλογών και συναισθημάτων, το βιβλίο αυτό εξετάζει κάποια από τα πιο δυναμικά αφηγηματικά σχήματα που διατρέχουν την καθημερινή ζωή και την προφορική επικοινωνία των ελληνικών αγροτικών κοινοτήτων στη διάρκεια του μεταβατικού 20ού αιώνα, όταν οι αλλαγές στους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς μηχανισμούς κοινωνικής συγκρότησης αλλάζουν επίσης και τις αφηγηματικές συνήθειες. Η έρευνα επικεντρώνεται σε ένα σώμα παραμυθιακών παραλλαγών που καταγράφηκε στη διάρκεια μιας μακροχρόνιας επιτόπιας έρευνας σε δύο χωριά της Ρόδου –Αφάντου και Αρχάγγελο–, συγκριτικά με αντίστοιχες προφορικές αφηγήσεις που συγκεντρώθηκαν σε άλλες περιοχές (Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Σποράδες, Κυκλάδες, Κρήτη, αλλά και από προσφυγικούς μικρασιατικούς πληθυσμούς). Με έμφαση στη λαογραφική θεωρία των ειδών, την ιστορικογεωγραφική μέθοδο, τη μελέτη των κοινωνικών και παραστασιακών πλαισίων της αφήγησης και τη συγκριτική ανάλυση θεμάτων, μοτίβων και υφολογικών στοιχείων κάθε παραμυθιού και κάθε αφηγητή, στο πλαίσιο της ευρύτερης ελληνικής, ευρωπαϊκής-μεσογειακής και διεθνούς παράδοσης, η συγγραφέας υπογραμμίζει ότι αφηγητές και ακροατές μοιράζονταν την πεποίθηση ότι τα παραμύθια, αν και ολοφάνερα συνδέονταν με την ψυχαγωγία και έναν κόσμο φαντασιακής εκπλήρωσης των επιθυμιών, κυρίως αξιολογούνταν σε σχέση με τις ίδιες τις ζωές τους, ως ένα μεταμφιεσμένο σύστημα πραγμάτευσης κοινωνικών ρόλων και συμπεριφορών. Από αυτήν την άποψη, οι ψυχολογικές εντάσεις και οι αισθητικές αντιθέσεις του λαϊκού παραμυθιού σχολιάζουν πλευρές της συλλογικής ζωής, από τις οικογενειακές σχέσεις και τις σχέσεις των φύλων έως κοινωνικά-ταξικά, οικονομικά και ηθικά ζητήματα.
Σε ειδική αποστολή 1 × €9.00
Διαλογος για την τέχνη και την πολιτική 1 × €7.65
Τρεις φιλικοί, έπαρχοι στην Άνδρο 1 × €14.40
Ο Ταχυδρόμος 1 × €13.50
Οι νέες ιδέες 2 × €16.00
Όταν έκλαψε ο Νίτσε 1 × €20.70
Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας 1 × €20.00
Η βλάβη – Το τούνελ – Ο σκύλος 1 × €10.00Υποσύνολο: €127.25
