€45.00
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, η ιδέα ενός συγγραφέα που υπερβαίνει τα όρια της μονογλωσσίας -ο Τζόρτζ Στάινερ αναφέρεται στον τύπο του “γλωσσικά άστεγου”- είναι παγκοσμίως διαχρονικά παρούσα στην πολιτισμική ιστορία. Μένει να διερευνηθεί με ποιους όρους και σε ποια συμφραζόμενα ο εκάστοτε εργάτης του λόγου επιλέγει (ή αναγκάζεται) να διασχίσει γλωσσικά και εθνικά σύνορα για να δοκιμάσει τις αντοχές της σκέψης και των εκφραστικών εργαλείων του σε άλλες γλώσσες και κοινότητες αναγνωστών, διαμορφώνοντας μια διευρυμένη αισθητική -κοσμοπολίτικη, θα τη λέγαμε, εμμένοντας στην κυριολεξία του όρου- και ίσως ένα νέο συγγραφικό ήθος.
Το πρώτο δοκίμιο συνιστά μια πραγματεία στον λογοτεχνικό κυβισμό, με εμφανή στόχο να καταλήξει -μέσω της αναδόμησης, της σύγκρισης και της συνεκδοχής- στο απόλυτο μοντερνιστικό αξίωμα: οι λέξεις, το εργαλείο δηλαδή του λογοτέχνη, είναι μέσο αδόκιμο, ατελές και ατελέσφορο σε σύγκριση με τον χρωστήρα, δηλαδή το άφωνο εργαλείο ενός μυθοπλαστικού ζωγράφου ο οποίος βεβαίως ελέγχει απολύτως το εκφραστικό του μέσο σε αντιδιαστολή με τον λογοτέχνη που παλεύει να το χειραγωγήσει.
Η “Λεξιτεχνία” εκφωνήθηκε ως ομιλία από το ραδιόφωνο του BBC στις 29 Απριλίου του 1937 για τη ραδιοφωνική σειρά “Words Fail Me”. Η ομιλία αυτή των οκτώ λεπτών είναι το μοναδικό ηχητικό ντοκουμέντο που έχουμε από τη Βιρτζίνια Γούλφ. Εδώ το αντικείμενο είναι οι ίδιες οι λέξεις. Το μοναδικό εργαλείο του λογοτέχνη που έχει την ικανότητα να δρα ανεξάρτητα από τον δημιουργό του και να παραμένει αχειραγώγητο, και συνεπώς πολύ δύσχρηστο για τον μάστορά του.
Στην ιστορικο-φιλολογική αυτή μελέτη, με τίτλο «Κ.Π. Καβάφης και Δημοτικό Τραγούδι», εξετάζεται ο επίμονος, συνεχής, αλλά εν πολλοίς κρυμμένος ποιητικός διάλογος της καβαφικής ποίησης με τη δημοτική παράδοση. Αφετηρία της εργασίας υπήρξε μία βασική παρατήρηση: ότι η ποιητική του δημοτικού τραγουδιού απασχόλησε τον Καβάφη καθ’ όλη τη διάρκεια της δημιουργικής του πορείας σε τέτοιο βαθμό και κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αναχθεί σε ουσιαστική παράμετρο της ποιητικής του τέχνης, η οποία ωστόσο εμφανίζεται ή λειτουργεί κατά τρόπο διαφορετικό από τους σύγχρονους ομότεχνούς του.
H αρχαία Eλληνική ποίηση και μυθολογία μας έχουν παραδώσει τον Έρωτα κάλλιστον εν αθανάτοισι θεοίσι και παντοδύναμο. Στον πραγματικό βίο ωστόσο, και παρότι η θρησκεία του έρωτα έχει το μεγαλύτερο και το πιο ενθουσιασμένο ποίμνιο, τα εμπόδια είναι πολλά. Οι πόλεμοι των εθνών, οι στερεοτυπικές αναπαραστάσεις που επεξεργάζεται κάθε λαός για τους άλλους, η κοσμική και η θρησκευτική εξουσία, οι εδραιωμένες προκαταλήψεις, μπορούν να πληγώσουν τα φτερά του Έρωτα. Να μην του επιτρέψουν να υπερβεί τα φράγματα και τα χάσματα.
Στον ανά χείρας τόμο διερευνώνται οι ερωτικές σχέσεις Ελλήνων και Ελληνίδων, έτσι όπως αναδεικνύονται από τα δημοτικά τραγούδια, με αλλοεθνείς, αλλόγλωσσους ή / και αλλόθρησκους, δηλαδή με μαύρους, Βλάχους, Αρβανίτες και Τούρκους. Οι διαφορές ανάμεσα στους Έλληνες και σε άλλους λαούς ή εθνοτικές ομάδες, αλλά και η πυκνή καταναγκαστική συνάφειά τους, δημιούργησαν σχέσεις που καλύπτουν όλη την γκάμα – από την ηδονοθηρία της εκμεταλλευτικής εξουσίας έως τον αυθεντικό πόθο. Η δημοτική ποίηση, απροκατάληπτη και αμερόληπτη, δεν αφήνει ατραγούδιστη καμία εκδοχή.
Η διερεύνηση επεκτείνεται και σε άλλες μορφές του λαϊκού λόγου : παροιμίες, παραδόσεις, παραμύθια, επωδές, κατάρες, λέξεις-ύβρεις. Επίσης λαμβάνονται υπόψη και τα δημοτικά τραγούδια των άλλων λαών. Συνεξετάζεται επιπλέον η στάση της κοσμικής και της θρησκευτικής εξουσίας απέναντι στην πιθανότητα μεικτών γάμων. Για την εθνική ιδεολογία, που επιχειρεί την ομογενοποίηση των αντιλήψεων και των στάσεων, η διαφορά χάνει τη φυσικότητά της, εννοείται σαν κίνδυνος και απειλή και συχνά καταντάει κρίμα, αμαρτία. Στο νεοελληνικό εθνικό κράτος, όπως και στα περισσότερα εθνικά ευρωπαϊκά κράτη που συγκροτήθηκαν τον 19ο αιώνα, το συλλογικό φαντασιακό αναπαρέστησε τον άλλο επιβαρυμένο από ποικίλα αρνητικά γνωρίσματα, ώστε να διευκολύνει την υποτίμησή του.
Όταν ο ογδόντα ενός ετών Τζέι Μέντελσον αποφάσισε να παρακολουθήσει το σεμινάριο με θέμα την Οδύσσεια που θα δίδασκε ο γιος του, Ντάνιελ, στο Κολέγιο Μπαρντ, ξεκίνησε γι’ αυτούς μια περιπέτεια βαθιά συναισθηματική όσο και πνευματική. Για τον Τζέι, συνταξιούχο ερευνητή που έχει μάθει να βλέπει τον κόσμο μέσα από το αμείλικτο βλέμμα του μαθηματικού, αυτή η επιστροφή στα θρανία αποτελεί και την “τελευταία του ευκαιρία” να γνωρίσει τη μεγάλη λογοτεχνία που παραμέλησε στα νιάτα του – αλλά πάνω απ’ όλα, να καταλάβει καλύτερα τον γιο του.
Οι μήνες που ακολουθούν, όσο οι δυο τους ανατέμνουν μαζί το σπουδαίο έργο του Ομήρου -πρώτα μέσα στην αίθουσα του σεμιναρίου, όπου ο Τζέι αμφισβητεί επίμονα τις ερμηνείες του γιου του, κι έπειτα σε μια γεμάτη εκπλήξεις κρουαζιέρα στη Μεσόγειο, στα ίχνη των θρυλικών ταξιδιών του Οδυσσέα-, επιφυλάσσουν στιγμές άβολες αλλά αποδεικνύουν επίσης ότι και ο Ντάνιελ έχει πολλά να μάθει. Γιατί η στάση του Τζέι τόσο απέναντι στο κείμενο όσο και στο ταξίδι αποκαλύπτει σταδιακά μυστικά κρυμμένα από χρόνια, που επιτρέπουν στον Ντάνιελ να κατανοήσει επιτέλους τον τόσο δύσκολο πατέρα του. Καθώς ο Μέντελσον οδηγεί το χρονικό του προς τη σπαρακτική τελική του κορύφωση, στην αφήγηση συνυφαίνονται περίτεχνα απόηχοι της ίδιας της Οδύσσειας με τα αενάως επίκαιρα θέματά της: την εξαπάτηση και την αναγνώριση, τον γάμο και τα παιδιά, τις χαρές του ταξιδιού και το νόημα της πατρίδας και της εστίας.
Ο Ντάνιελ Μέντελσον με την πολυεπίπεδη, αποκαλυπτική του αφήγηση μας προσφέρει μια Οδύσσεια πλούσια σε συναισθηματικό φορτίο και φιλολογική οξυδέρκεια, ένα έργο βαθιάς προσωπικής όσο και λογοτεχνικής εξερεύνησης.
Μητρόπολη 1 × €14.40
Όταν έκλαψε ο Νίτσε 1 × €20.70
Πέντε Ιτιές 1 × €16.20
Ο Ρένος αγαπά τη μουσική 1 × €10.90
Το μονοπάτι του αλατιού 1 × €15.00
Το οχυρό 1 × €13.50
Να σου πω μια Ιστορία 1 × €14.20
Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη 1 × €9.00
Ναυμαχία 1 × €14.40Υποσύνολο: €128.30
