€45.00
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, η ιδέα ενός συγγραφέα που υπερβαίνει τα όρια της μονογλωσσίας -ο Τζόρτζ Στάινερ αναφέρεται στον τύπο του “γλωσσικά άστεγου”- είναι παγκοσμίως διαχρονικά παρούσα στην πολιτισμική ιστορία. Μένει να διερευνηθεί με ποιους όρους και σε ποια συμφραζόμενα ο εκάστοτε εργάτης του λόγου επιλέγει (ή αναγκάζεται) να διασχίσει γλωσσικά και εθνικά σύνορα για να δοκιμάσει τις αντοχές της σκέψης και των εκφραστικών εργαλείων του σε άλλες γλώσσες και κοινότητες αναγνωστών, διαμορφώνοντας μια διευρυμένη αισθητική -κοσμοπολίτικη, θα τη λέγαμε, εμμένοντας στην κυριολεξία του όρου- και ίσως ένα νέο συγγραφικό ήθος.
H αρχαία Eλληνική ποίηση και μυθολογία μας έχουν παραδώσει τον Έρωτα κάλλιστον εν αθανάτοισι θεοίσι και παντοδύναμο. Στον πραγματικό βίο ωστόσο, και παρότι η θρησκεία του έρωτα έχει το μεγαλύτερο και το πιο ενθουσιασμένο ποίμνιο, τα εμπόδια είναι πολλά. Οι πόλεμοι των εθνών, οι στερεοτυπικές αναπαραστάσεις που επεξεργάζεται κάθε λαός για τους άλλους, η κοσμική και η θρησκευτική εξουσία, οι εδραιωμένες προκαταλήψεις, μπορούν να πληγώσουν τα φτερά του Έρωτα. Να μην του επιτρέψουν να υπερβεί τα φράγματα και τα χάσματα.
Στον ανά χείρας τόμο διερευνώνται οι ερωτικές σχέσεις Ελλήνων και Ελληνίδων, έτσι όπως αναδεικνύονται από τα δημοτικά τραγούδια, με αλλοεθνείς, αλλόγλωσσους ή / και αλλόθρησκους, δηλαδή με μαύρους, Βλάχους, Αρβανίτες και Τούρκους. Οι διαφορές ανάμεσα στους Έλληνες και σε άλλους λαούς ή εθνοτικές ομάδες, αλλά και η πυκνή καταναγκαστική συνάφειά τους, δημιούργησαν σχέσεις που καλύπτουν όλη την γκάμα – από την ηδονοθηρία της εκμεταλλευτικής εξουσίας έως τον αυθεντικό πόθο. Η δημοτική ποίηση, απροκατάληπτη και αμερόληπτη, δεν αφήνει ατραγούδιστη καμία εκδοχή.
Η διερεύνηση επεκτείνεται και σε άλλες μορφές του λαϊκού λόγου : παροιμίες, παραδόσεις, παραμύθια, επωδές, κατάρες, λέξεις-ύβρεις. Επίσης λαμβάνονται υπόψη και τα δημοτικά τραγούδια των άλλων λαών. Συνεξετάζεται επιπλέον η στάση της κοσμικής και της θρησκευτικής εξουσίας απέναντι στην πιθανότητα μεικτών γάμων. Για την εθνική ιδεολογία, που επιχειρεί την ομογενοποίηση των αντιλήψεων και των στάσεων, η διαφορά χάνει τη φυσικότητά της, εννοείται σαν κίνδυνος και απειλή και συχνά καταντάει κρίμα, αμαρτία. Στο νεοελληνικό εθνικό κράτος, όπως και στα περισσότερα εθνικά ευρωπαϊκά κράτη που συγκροτήθηκαν τον 19ο αιώνα, το συλλογικό φαντασιακό αναπαρέστησε τον άλλο επιβαρυμένο από ποικίλα αρνητικά γνωρίσματα, ώστε να διευκολύνει την υποτίμησή του.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού ο Γάλλος λογοτέχνης και πολιτικός Μωρίς Μπαρρές προβάλλει ως ο “Δάσκαλος” του εθνικισμού, του ιδεολογικού ρεύματος που οριζόταν ως η αποδοχή του ντετερμινισμού της γης και των νεκρών, που εξυμνούσε τον πόλεμο και πάλευε ενάντια στον διεθνισμό και τις οικουμενικές αξίες. Ο Ίων Δραγούμης ήταν ο σημαντικότερος Έλληνας “μαθητής” του. Γύρω από τον Μπαρρές βρίσκουμε όμως εκατοντάδες ακόμα κοσμοπολίτες εθνικιστές από όλο τον κόσμο: Ιταλούς –όπως ο Ντ’ Αννούντσιο και ο Μαρινέττι–, Ισπανούς, Πορτογάλους, Λατινoαμερικανούς, Βαλκάνιους… Μέσα από την αλληλογραφία τους και ποικίλες άλλες πηγές, ο εθνικισμός αναδεικνύεται σε ένα διεθνικό φαινόμενο, γέννημα ενός δικτύου φιλόδοξων ελιτιστών διανοούμενων που επιχειρούσαν να συνδυάσουν μια ριζοσπαστικά αντιδραστική πολιτική ιδεολογία με τη λογοτεχνία και την τέχνη.
Το βιβλίο ανιχνεύει τις διεθνείς διαδρομές του μπαρρεσικού εθνικισμού, από το Παρίσι μέχρι το Περού ή την οθωμανική “Ανατολή”, τις αντιφάσεις του, τις διακλαδώσεις και τις μεταλλάξεις του, τη σχέση του με τον πόλεμο και με την εμφάνιση του φασισμού· για να εστιάσει τελικά στις ελληνικές εκδοχές του, στην ιδεολογική πορεία του Ίωνα Δραγούμη, από τον προσηλυτισμό του μέχρι τη ρήξη, και στη σημασία που είχε για επιγόνους όπως ο Νίκος Καζαντζάκης και οι λογοτέχνες της “Γενιάς του ’30”.
Στο βιβλίο αυτό περιλαµβάνονται είκοσι οκτώ από τα πάνω από εκατόν τριάντα δοκίµια που έγραψε ο Τζορτζ Στάινερ για το περιοδικό The NewYorker. Η λάµψη του πνεύµατος του Στάινερ σε όλο της το φάσµα: ο παγανισµός, η ολλανδική Αναγέννηση, τα παιδικά παιχνίδια, η Βρετανία εν καιρώ πολέµου και ο ιπποτισµός τον ενδιαφέρουν εξίσου όσο ο Λεβί-Στρος, ο Μπέρνχαρντ, ο Κάφκα, ο Μπέκετ, ο Βίτγκενσταϊν, ο Τσόµσκυ και ο ιστορικός τέχνης-κατάσκοπος Άντονυ Μπλαντ. Ο Στάινερ φτιάχνει έναν ιδανικό οδηγό, από το ιταλικό Ριζορτζιµέντο έως τη λογοτεχνία του γκουλάγκ, από την ιστορία του σκακιού έως τη διαρκή σηµασία του Μπόρχες. Ξανά και ξανά στα κείµενα αυτά, όλα όσα εξετάζει κάθε φορά ο Στάινερ αποκτούν ζωή και άπειρες δυνατότητες, καθώς το πνεύµα του συνδιαλέγεται µε το αντικείµενό του µε τη γνήσια προοπτική της αναζήτησης της αληθινής του φύσης και της ολοζώντανης παρουσίας του.
«Ο Τζορτζ Στάινερ δεν ήταν µόνο ένας από τους πιο ευρυµαθείς και οξυδερκείς κριτικούς του New Yorker. Ήταν, ως προς το εύρος των ενδιαφερόντων του και την ενέργεια που αφιέρωνε σε αυτά, ένας από τους πιο γενναιόδωρους». John Updike
«Ένας άνθρωπος της όψιµης, όψιµης, όψιµης Αναγέννησης, ένας Ευρωπαίος µεταφυσικός µε έµφυτη ικανότητα να αντιλαµβάνεται τις κυρίαρχες ιδέες της εποχής µας». Α. S. Byatt
«Η ουσία της µαγείας του Στάινερ –δεν ξέρω πώς αλλιώς να το ονοµάσω– είναι η µοναδική του ικανότητα να διατυπώνει και να διαφωτίζει, µέσω της απόχρωσης, της νύξης και µιας απαράµιλλης γλωσσικής ακρίβειας… Κανείς από όσους εισέρχονται στα βιβλία του Στάινερ δεν εξέρχεται ίδιος». Nick Tosches, Bookforum
«Η πολυµάθεια του πολυµαθούς. Η ειδηµοσύνη είναι σχεδόν εξίσου εκπληκτική όσο και η πρόζα». The New York Times Book Review
«Κανείς από όσους γράφουν σήµερα για τη λογοτεχνία δεν µπορεί να συγκριθεί µε τον Στάινερ ως προς την πολυµάθεια και την πολυγλωσσία και ελάχιστοι φτάνουν το σφρίγος και την ευγλωττία της γραφής του». Robert Alter, The Washington Post
“Είναι η μοίρα κάθε ανθρώπου” γράφει ο Σακς “να είναι μοναδικός, να ακολουθεί το δικό του μονοπάτι, να ζει τη δική του ζωή, να βιώνει τον δικό του θάνατο”. Τα τέσσερα αυτά δοκίμια συναποτελούν μια ωδή στη μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου και στην ευγνωμοσύνη για το δώρο της ζωής. Κανείς άλλος συγγραφέας δεν έχει καταφέρει να αποδώσει το δράμα της αρρώστιας με τόση ειλικρίνεια και ευγλωττία όση ο Όλιβερ Σακς. Τους τελευταίους μήνες της ζωής του έγραψε μια σειρά από δοκίμια που προκαλούν συγκίνηση, καθώς διερευνούν τα συναισθήματά του για την ολοκλήρωση της ζωής του και τη συμφιλίωση με τον ίδιο του τον θάνατο.
“Ο Όλιβερ Σακς δεν έμοιαζε με κανέναν άλλο γιατρό ή συγγραφέα. Τον προσέλκυαν τα άσυλα για τους αρρώστους, τα ιδρύματα για άτομα με ευπαθή υγεία και αναπηρία, η συντροφιά των “περίεργων” και των “αφύσικων”. Ήθελε να ατενίζει την ανθρωπότητα στην πολυμορφία της με τον δικό του, σχεδόν αναχρονιστικό, τρόπο – πρόσωπο με πρόσωπο, βήμα βήμα, μακριά από τον ολοένα αναπτυσσόμενο κόσμο των υπολογιστών και των αλγορίθμων. Και μέσα από τη γραφή του μας έδειξε αυτά που ο ίδιος έβλεπε”.
Ατούλ Γκαουάντε, συγγραφέας του βιβλίου Εμείς οι θνητοί
(Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2016)
Τα ελιξίρια του διαβόλου 1 × €18.00
Το Μαύρο Βιβλίο 1 × €20.70
Θέατρο και ποίηση 1 × €16.00
Τα σανδάλια 1 × €6.00
Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ 1 × €10.80
Το εμβατήριο του Ραντέτσκυ 1 × €20.70
Χίλιες ερωτικές στιγμές στο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα 1 × €9.00
Τα ελληνοτουρκικά 1 × €23.40Υποσύνολο: €124.60
