€18.00
Με ποια κριτήρια ένα λογοτεχνικό έργο εντάσσεται στον λογοτεχνικό κανόνα; Πώς επιδρούν οι ιστορικές συνθήκες στον ιδιαίτερα ευαίσθητο χώρο της κριτικής; Ποια ήταν η τύχη των ποιητικών, ειδικά, έργων στην ταραγμένη δεκαετία του ’40, όταν ο Εμφύλιος δίνει τη θέση του στον Ψυχρό πόλεμο, και πώς αποτυπώνονται οι ιδεολογικές εντάσεις των δεκαετιών του ’50 και του ’60 στα κριτικά κείμενα της εποχής;
Στην παρούσα μελέτη παρακολουθούμε την εξέλιξη της επικαιρικής λογοτεχνικής κριτικής, συγκεκριμένα της βιβλιοκριτικής της ποίησης, μέσα στις κοινωνικοπολιτικές συντεταγμένες του μεταπολέμου, με ιδιαίτερη εστίαση στη σχέση της αισθητικής με την ιδεολογία. Με βάση τα κειμενικά δεδομένα του κριτικού λόγου μιας σειράς λογοτεχνικών περιοδικών της περιόδου 1945-1967, εξετάζονται οι κριτικές αποτιμήσεις των υφισταμένων ήδη από τον Μεσοπόλεμο νεωτερικών λογοτεχνικών κατευθύνσεων, αλλά και η κριτική υποδοχή των νέων ποιητικών τάσεων που προέκυψαν μέσα στη νέα ιστορική αναγκαιότητα.
Επιλεκτικές κριτικές στάσεις, αποκλεισμοί ή προβολή προσώπων και έργων, δογματισμοί ή αναγνωστικές μονομέρειες δείχνουν ότι η λογοτεχνία και η λογοτεχνική κριτική υπήρξαν θύματα της ταραγμένης εποχής. Αποκαλύπτουν ότι ο μεταπολεμικός κριτικός φέρει το “ίχνος” της ιστορίας, ότι η “ιδεολογική υπερφόρτιση” των καιρών εμποτίζει τις κρίσεις των έργων και οδηγεί στην αισθητική πόλωση.
Μέσα από τις εν θερμώ αποτιμήσεις των έργων προκύπτουν σαφείς μαρτυρίες που ενισχύουν τη γνώση για τη λογοτεχνική μας εξέλιξη και για τους όρους εδραίωσης του λογοτεχνικού κανόνα.
Η περιπετειώδης και ερωτική μυθιστορία του Πέτρου και της Μαργαριτ(ούλ)ας (σερ Πέρου, (Ε)μπέριου, (Ι)μπέριου και Μαργαρόνας) είναι ένα δημοφιλέστατο υστερομεσαιωνικό και αναγεννησιακό μεσογειακό λογοτέχνημα που, μέσω των δυτικοευρωπαϊκών εκδοχών του, γοήτευσε ευρωπαϊκούς λαούς, λογίους μα και καλλιτέχνες ώς και τον 20ό αιώνα (Cervantes, Lope de Vega, L. Tieck, Brahms). Πρωταγωνιστές του δύο πανέμορφοι, γενναιότατοι, μορφωμένοι, χαρισματικοί και, προπαντός, ατίθασοι, τολμηροί, εφευρετικοί και αντισυμβατικοί, στην αρχή, νεαροί ηγεμονόπαιδες, που ωριμάζουν μέσα από συνεχόμενες δοκιμασίες της ξεροκεφαλιάς όσο και της Τύχης/Μοίρας τους, και στο τέλος θριαμβεύουν χάρη στην αισθηματική σταθερότητα, την ευσέβεια, τα καλά έργα τους μα και τη θεία Χάρη.
Από το δεύτερο μισό του 15ου ώς περίπου τα μέσα του 16ου αι., η ελληνόγλωσση έμμετρη ανομοιοκατάληκτη εκδοχή είχε πλούσια χειρόγραφη τύχη, ενώ η μεταποίησή της σε ομοιοκατάληκτο ποίημα στο δεύτερο τέταρτο του 16ου αι. και η έντυπη εμφάνισή του στη Βενετία (τουλάχιστον από το 1543 ώς το 1806) έκαναν τον Ιμπέριο (Διήγησιν ωραιοτάτην του Ιμπερίου) ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα «λαϊκά αναγνώσματα» του νέου ελληνισμού και των βαλκανικών δορυφόρων του, προσελκύοντας την προσοχή ξένων και ελλήνων λεξικογράφων, βιβλιογράφων, κριτικών, εκδοτών και μελετητών, αλλά και τη δημιουργική ανταπόκριση κορυφαίων λογοτεχνών (του Β. Κορνάρου, του Κ. Δαπόντε, του Δ. Σολωμού, του Κ. Παλαμά).
Στο βιβλίο εκδίδεται, με εισαγωγικό σχολιασμό και με αντικριστή μετάφραση στα σύγχρονά μας ελληνικά, ο έντυπος Ιμπέριος, ενώ σε Επίμετρο, και μεταξύ άλλων, οι πρώτες χωριστές φιλολογικές εκδόσεις τριών από τα κείμενα της ανομοιοκατάληκτης μορφής του ποιήματος.
Το βιβλίο είναι το δέκατο τρίτο της σειράς του ΙΝΣ “Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας”, με επόπτες τους A. van Gemert (έως το 2017) και Γ. Κεχαγιόγλου. Η σειρά έχει σκοπό τη γνωριμία τού μη εξειδικευμένου κοινού με τη λογοτεχνία παλιότερων περιόδων μέσα από εύχρηστες και αξιόπιστες επιστημονικά εκδόσεις, που απαλλάσσουν από την ανάγκη καταφυγής σε πολλά πρόσθετα βοηθήματα. Προπομπό αποτέλεσε το εισαγωγικό βιβλίο Από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας (2009, και ανατυπώσεις), ενώ η σειρά περιλαμβάνει ήδη τις εξής εκδόσεις κειμένων (2010-2018): Η κακοπαντρεμένη· Ο κάτης και ο μποντικός· Πτωχολέων· Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης· Ο έπαινος των γυναικών· Μ. Φαλιέρος, Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν Μανόλης Σκλάβος, Της Κρήτης ο χαλασμός· Εμμανουήλ/Μανόλης Λιμενίτης, Το Θανατικόν της Ρόδου· Η Βοσκοπούλα· Καταλόγια (Στίχοι περί έρωτος αγάπης)· Πανουργίαι υψηλότατοι του Μπερτόλδου· Γιούστος Γλυκός, Πένθος θανάτου.
Το Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο αποτελεί συνέχεια του βιβλίου Υπό το φως του μυθιστορήματος. Περιέχει κι αυτό δοκίμια ενός αναγνώστη, που πιστεύει ότι το μυθιστόρημα σκέφτεται τη ζωή και τον κόσμο και, εκτός από αισθητική χαρά, χαράζει τον δρόμο για μια ηθική της κατανόησης, της αμφιβολίας, της απόχρωσης, του δισταγμού. Με αυτή την πεποίθηση, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης επιστρέφει, επί παραδείγματι, στην Πανούκλα του Καμύ για να κατανοήσει καλύτερα αυτό που μας συνέβη τον καιρό της πανδημίας, συνομιλεί απευθείας, σε ένα από τα πιο προσωπικά κείμενα του τόμου, με τον αστυνόμο Σκόμπι, τον ήρωα της Καρδιάς των πραγμάτων του Γκράχαμ Γκρην, αναλύει την έννοια της γκρίζας ζώνης του Πρίμο Λέβι, συζητάει την καθοριστική σχέση πατέρα και γιου, κάτω από διάφορες συνθήκες, ήτοι στο πλαίσιο μιας ασφυκτικά θρησκευόμενης οικογένειας (Έντμουντ Γκος), όταν ζυγώνει ο θάνατος (Φίλιπ Ροθ) ή μέσα στο Άουσβιτς (Ελί Βιζέλ), αναρωτιέται για τη διφορούμενη σημασία του μυστικού στη ζωή μας, διαβάζοντας μια νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ, αναζητάει παντού την ιαματική δύναμη της καλοσύνης. Τα έργα για τα οποία γίνεται λόγος δεν είναι όλα αριστουργήματα, αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία για τον αναγνώστη μυθιστορημάτων, αρκεί βεβαίως να έχει συνείδηση των μεγεθών.
Οι συγγραφείς των βιβλίων που συζητιούνται, σε συντομότερα ή εκτενέστερα κείμενα, είναι οι εξής: Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, Ααρών Άππελφελντ, Χάινριχ Μπελ, Μαργκαρέτε Μπούμπερ-Νόυμαν, Αλμπέρ Καμύ, Χάουαρντ Φαστ, Χόρχε Γκαλάν, Έντμουντ Γκος, Γκράχαμ Γκρην, Μισέλ Ουελμπέκ, Μαξίμ Λέο, Πρίμο Λέβι, Κλαρίσε Λισπέκτορ, Σόμερσετ Μωμ, Ίαν ΜακΓιούαν, Άμος Οζ, Μέριλιν Ρόμπινσον, Φίλιπ Ροθ, Γιόζεφ Ροτ, Λέων Τρότσκι, Ελί Βιζέλ, Στέφαν Τσβάιχ.
Στο βιβλίο αυτό περιλαµβάνονται είκοσι οκτώ από τα πάνω από εκατόν τριάντα δοκίµια που έγραψε ο Τζορτζ Στάινερ για το περιοδικό The NewYorker. Η λάµψη του πνεύµατος του Στάινερ σε όλο της το φάσµα: ο παγανισµός, η ολλανδική Αναγέννηση, τα παιδικά παιχνίδια, η Βρετανία εν καιρώ πολέµου και ο ιπποτισµός τον ενδιαφέρουν εξίσου όσο ο Λεβί-Στρος, ο Μπέρνχαρντ, ο Κάφκα, ο Μπέκετ, ο Βίτγκενσταϊν, ο Τσόµσκυ και ο ιστορικός τέχνης-κατάσκοπος Άντονυ Μπλαντ. Ο Στάινερ φτιάχνει έναν ιδανικό οδηγό, από το ιταλικό Ριζορτζιµέντο έως τη λογοτεχνία του γκουλάγκ, από την ιστορία του σκακιού έως τη διαρκή σηµασία του Μπόρχες. Ξανά και ξανά στα κείµενα αυτά, όλα όσα εξετάζει κάθε φορά ο Στάινερ αποκτούν ζωή και άπειρες δυνατότητες, καθώς το πνεύµα του συνδιαλέγεται µε το αντικείµενό του µε τη γνήσια προοπτική της αναζήτησης της αληθινής του φύσης και της ολοζώντανης παρουσίας του.
«Ο Τζορτζ Στάινερ δεν ήταν µόνο ένας από τους πιο ευρυµαθείς και οξυδερκείς κριτικούς του New Yorker. Ήταν, ως προς το εύρος των ενδιαφερόντων του και την ενέργεια που αφιέρωνε σε αυτά, ένας από τους πιο γενναιόδωρους». John Updike
«Ένας άνθρωπος της όψιµης, όψιµης, όψιµης Αναγέννησης, ένας Ευρωπαίος µεταφυσικός µε έµφυτη ικανότητα να αντιλαµβάνεται τις κυρίαρχες ιδέες της εποχής µας». Α. S. Byatt
«Η ουσία της µαγείας του Στάινερ –δεν ξέρω πώς αλλιώς να το ονοµάσω– είναι η µοναδική του ικανότητα να διατυπώνει και να διαφωτίζει, µέσω της απόχρωσης, της νύξης και µιας απαράµιλλης γλωσσικής ακρίβειας… Κανείς από όσους εισέρχονται στα βιβλία του Στάινερ δεν εξέρχεται ίδιος». Nick Tosches, Bookforum
«Η πολυµάθεια του πολυµαθούς. Η ειδηµοσύνη είναι σχεδόν εξίσου εκπληκτική όσο και η πρόζα». The New York Times Book Review
«Κανείς από όσους γράφουν σήµερα για τη λογοτεχνία δεν µπορεί να συγκριθεί µε τον Στάινερ ως προς την πολυµάθεια και την πολυγλωσσία και ελάχιστοι φτάνουν το σφρίγος και την ευγλωττία της γραφής του». Robert Alter, The Washington Post
Χωρίς μετρήσιμα ίχνη 1 × €5.00
Οι νέες ιδέες 1 × €16.00
Ελληνικά δημοτικά τραγούδια 1 × €17.00
1984 2 × €13.00
Η Άνοδος Των Μπολσεβίκων Στην Εξουσία 1 × €15.00
Η φάρμα των ζώων 1 × €10.00
Ποιήματα και πεζά 1 × €15.80
Τα σανδάλια 1 × €6.00
Η γλυπτική στη Βενετική Κρήτη (1211-1669) 1 × €54.00Υποσύνολο: €164.80
