€16.20
Η χρήση του αγαθού της γλώσσας είναι τόσο γενική και τόσο “αυτόματη”, όσο ίσως είναι κι η ανάσα. Κι όπως δεν σκεπτόμαστε πόσο πολύτιμη είναι η περίπλοκη φυσιολογία της Αναπνοής, άλλο τόσο δεν μας απασχολεί το πόσο θεμελιώδης για την ύπαρξή-μας είναι η Γλώσσα.
Όμως, χάρις στους ακάματους Γλωσσολόγους μας, διατίθενται τόσο πολλές και βαθειές γνώσεις γι’ αυτήν, ώστε μπορούμε κι εμείς να απολαύσομε ένα μέρος απ’ αυτή τη γνώση.
Εμείς οι απλοί Χρήστες της γλώσσας έχομε κι ένα πρόσθετο πρακτικό ενδιαφέρον: αφενός είμαστε καλλιεργητές της γλώσσας (στον καθημερινό, τον επιστημονικό και τον καλλιτεχνικό λόγο), αφετέρου πολύ συχνά έχομε ειδικές εκφραστικές ανάγκες, τις οποίες θέλομε και να τις περιγράφομε.
Σκέφθηκα λοιπόν να συμμερισθώ μαζί-σας τις δικές-μου γλωσσικές αντιλήψεις, όπως τις διδάχθηκα απ’ τους ειδικούς, αλλά κι όπως τις απόχτησα από πείρα πολύχρονη.
Επομένως, το βιβλίο αυτό έχει κυριότατα πρακτικούς σκοπούς – λέει όμως και τον πόνο μου: για παράδειγμα, δεν αντέχω άλλο να με βάζουνε να γράφω “κατά νουν”, ενώ εγώ σωστά διαβάζω “κατα νούν”…
Ποια είναι η Μιχαλού και γιατί της χρωστάμε; Υπάρχουν πράσινα άλογα, και αν όχι, πώς εξηγείται η σχετική έκφραση; Γιατί δίνουμε τα παπούτσια στο χέρι; Από πού προήλθε η έκφραση “περνάει ζωή χαρισάμενη”; Ποιος έχασε τ’ αυγά και τα καλάθια; Γιατί όσοι έρχονταν από την Πόλη έβαζαν κανέλα στην κορφή; Σε ποια αρχαία πηγή ανάγονται εκφράσεις όπως “αντί πινακίου φακής”, “φωνή βοώντος εν τη ερήμω”, “ήξεις αφήξεις”, “εξ απαλών ονύχων”; Η απάντηση σε αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα βρίσκεται σε τούτο εδώ το βιβλίο, τα “Λόγια του αέρα” του Νίκου Σαραντάκου. Όχι σε όλα τα ερωτήματα όμως υπάρχουν και θέματα στα οποία η έρευνα δεν έχει ακόμα βρει την απάντηση, και ο συγγραφέας έχει την εντιμότητα να το αναγνωρίσει και απλώς να παραθέσει τις επικρατέστερες εκδοχές (κάποτε και τη δική του).
Οι παγιωμένες εκφράσεις είναι ένα ελκυστικό κομμάτι της ελληνικής και κάθε άλλης γλώσσας δίνουν χρώμα και πλούτο στη γλώσσα, επιτρέπουν να εκφρασθούν λεπτές αποχρώσεις, ενώ συχνά ακόμα και η ιστορία της γέννησής τους είναι γοητευτικά ενδιαφέρουσα.
Ο Νίκος Σαραντάκος παρουσιάζει χίλιες και μία τέτοιες εκφράσεις: παραθέτει τον ορισμό τους, ανιχνεύει την προέλευσή τους, βρίσκει αντιστοιχίες σε άλλες γλώσσες ή στα αρχαία και παλαιότερα ελληνικά. Τέλος, έχοντας αποδελτιώσει εκατοντάδες έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, παραθέτει ένα ή περισσότερα λογοτεχνικά αποσπάσματα για κάθε έκφραση, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να γευτεί ζωντανά και συχνά έξοχα δείγματα λόγου, από τον Μακρυγιάννη και τον Παπαδιαμάντη έως τον Καραγάτση, τον Ταχτσή και τους νεότατους συγγραφείς. Αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο που συνδυάζει την εγκυρότητα των πληροφοριών με το τερπνό ύφος, ένα λεξικό που φιλοδοξεί να διαβαστεί σαν ανάγνωσμα
Ποια είναι η ελληνική ρίζα της λέξης “τουρνουά”; Είναι σωστό να γράφουμε Βατοπαίδι ή Βατοπέδι; Η σφαίρα εξοστρακίζεται ή εποστρακίζεται; Το “φελέκι” είναι κακιά λέξη; Ποια σχέση έχουν οι κάλπες με τους κάλπικους παράδες; Υπάρχουν σεβάσμιοι κουκουλοφόροι; Αληθεύει ότι το “ντιμπέιτ” προέρχεται από το “δίβατον”; Υπήρχαν λαθρομετανάστες το 1928; Εκτός από Δεκεμβριανά και Ιουλιανά, μήπως υπάρχουν και Οκτωβριανά; Τελικά, τι σημαίνει η λέξη “βία” στα ποιήματα του Δ. Σολωμού; Είναι σωστό να λέμε ασθενής και οδοιπόρος ή μήπως το σωστό είναι διπόρος; Ποια σχέση έχουν οι παρόλες με το Κοινοβούλιο και η δραχμή με το δράμι; Γιατί το λευκό χρώμα ονομάστηκε άσπρο; Τι είναι η μπούρμπερη και γιατί πηγαίνει μαζί με τη στάχτη; Το φίλντισι είναι το ίδιο με το σεντέφι; Έχει πληθυντικό η λέξη χάος; Σε τι διαφέρει ο νωπός από τον φρέσκο;
Αυτές και πολλές ακόμα απορίες σχετικά με τη γλώσσα θα σας λυθούν στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Ο Νίκος Σαραντάκος συγκεντρώνει στον τόμο αυτόν τριάντα συν ένα κείμενα που αφηγούνται ιστορίες λέξεων -γιατί, εκτός απ τους ανθρώπους, έχουν κι οι λέξεις τη δική τους ιστορία.
To βιβλίο αυτό είναι η ιστορία μιας εφεύρεσης που εξακολουθεί να περιβάλλεται από μυστήριο: της γραφής. Είναι σήμερα σχεδόν βέβαιο ότι η σύλληψη της εφεύρεσης αυτής έγινε πολλές φορές στην ιστορία του ανθρώπου από το μηδέν. Πώς έφτασαν κάθε φορά οι άνθρωποι σε αυτή την επαναστατική σύλληψη; Τι τους ώθησε να γράψουν; Κίνα, Αίγυπτος, Μεξικό, Μεσοποταμία, Κύπρος και Κρήτη. Τα αινίγματα των νησιών, η οργάνωση των πόλεων και των αυτοκρατοριών. Τα πειράματα πάνω στη γραφή και οι μοναχικές εφευρέσεις, τα συστήματα των Νήσων του Πάσχα και της Κοιλάδας του Ινδού, που επίσης δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί ακόμα, το χειρόγραφο Βόινιτς, τα σκοτεινά khipu των Ίνκα, ο δίσκος της Φαιστού και πολλά άλλα. Η Silvia Ferrara μάς οδηγεί στην ανακάλυψη των γραφών που δημιουργήθηκαν από το μηδέν και εκείνων που ως σήμερα δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί, όχι μόνο ανάμεσα στα μυστικά της ιστορίας, αλλά και μέσα στους μαιάνδρους του νου μας. Η Μεγαλύτερη εφεύρεση είναι ένα ταξίδι στην απεριόριστη ικανότητά μας να γεννάμε ιστορίες και σύμβολα, ένα ταξίδι καμωμένο από σιβυλλικές επιγραφές, από φαεινές ιδέες του παρελθόντος, από την επιστημονική έρευνα του σήμερα και από τον ασαφή, απρόβλεπτο αντίλαλο της γραφής του μέλλοντος.
«Με πόση τέχνη η Silvia Ferrara μοιράζεται με τους μη ειδικούς την ακαδημαϊκή σοφία! Ένα σπουδαίο βιβλίο που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα…»
περ. Études, Revue de culture contemporaine
Η κρητική διάλεκτος έχει το προνόμιο να παρουσιάζει γραπτή λογοτεχνική παράδοση από τον 14ο αιώνα, για να φτάσει στο αποκορύφωμα της εκφραστικής της πληρότητας τον 16ο και τον 17ο αιώνα. Η γλώσσα των σημερινών Κρητικών, παρά τις αναπόφευκτες ισοπεδωτικές τάσεις που οδηγούν στη ραγδαία υποχώρηση των τοπικών ιδιωμάτων και διαλεκτικών ποικιλιών, διατηρεί μεγάλο μέρος από τη φυσιογνωμία της. Το πλούσιο υλικό του παρόντος λεξικού αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών και προβληματισμού, όχι μόνο για τον ερευνητή αλλά και για κάθε Κρητικό. Ξεφυλλίζοντάς το, κανείς διαπιστώνει ότι περνά από μπροστά του ένας υπέροχος κόσμος που καλύπτει όλες τις πτυχές του υλικού, πνευματικού και κοινωνικού βίου των Κρητικών, τη χλωρίδα και την πανίδα του νησιού και τόσα άλλα. Σταματά με θαυμασμό μπροστά σε φυτά και βότανα. Εντυπωσιάζεται από το πλούσιο ποιμενικό λεξιλόγιο. Μελαγχολεί για το θάνατο τόσων λέξεων. Μένει ενεός μπροστά στις συνωνυμικές δυνατότητες: ο ωραίος στην εμφάνιση είναι διωματάρης, θεωρατικός, φανισιμιός, ωριόθωρος. Εκπλήσσεται από το πλήθος των εφευρηματικών σύνθετων, όπως μερμηγκομέσης, παιζομάτης, χουμαδοκέφαλος, ψιμυθευτερός. Συνειδητοποιεί, τέλος, την εκπληκτική πολυσημία των λέξεων, όταν βλέπει ότι στην Κρήτη εργάτης είναι «εξάρτημα της φάμπρικας», πιτυρίδα «είδος βοτάνου», προβατίνα «είδος αγριόχορτου», ή ότι τα χαλάκια τρώγονται, αφού είναι νόστιμα «παξιμαδάκια«. Σε μια εποχή που κινδυνεύει να εξαφανιστεί κάθε τι που θεωρείται «περιθωριακό» ή αποκλίνει από την καθιερωμένη γλωσσική συμπεριφορά, λεξικά όπως το παρόν, αποκτούν εθνική σημασία, από τη στιγμή που αφυπνίζουν ιστορικές μνήμες, απεικονίζουν ποικίλες πτυχές του λαϊκού πολιτισμού, ενώ παράλληλα αφήνουν τον επαρκή αναγνώστη να διεισδύσει, μέσα από τις λέξεις, στην ψυχοσύνθεση όσων Κρητικών εξακολουθούν, σε πείσμα των καιρών, να μιλούν μια γλώσσα πλούσια και εκφραστική, με προφορική παράδοση χιλιάδων χρόνων.
Η καρδιά του πατέρα μου 1 × €10.00
Το δέντρο που έδινε 1 × €11.00
Μικρή ιστορία περί των πάντων 1 × €17.00
Συμβατή με τον άνθρωπο; 1 × €20.70
Ταξίδι στο χρόνο 1 × €20.70
Το θεώρημα του παπαγάλου 1 × €22.05
Ο πολιτικός του Πλάτωνα 1 × €20.00
Τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα 1 × €12.00
Οι Δύο Πύργοι 1 × €17.00
Το ημερολόγιο ενός κλέφτη 1 × €16.00
Kislev Flesh 1 × €3.00
Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας 1 × €13.00Υποσύνολο: €182.45
