€9.54
Η πορνογραφία γεννήθηκε, τόσο σαν μια λογοτεχνική και οπτική πρακτική όσο και σαν μια κατηγορία της κατανόησης, ταυτόχρονα –και συνεπακόλουθα– με τη μακρόχρονη ανάδυση του Δυτικού μοντερνισμού. Συνδέεται με τις περισσότερες από τις μείζονες στιγμές αυτής της ανάδυσης: την Αναγέννηση, την Επιστημονική Επανάσταση, τον Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Οι συγγραφείς και οι χαράκτες της πορνογραφίας προέρχονταν από τον υπόκοσμο των αιρετικών, των ελευθεροφρόνων και των ελευθεριαζόντων που συγκρότησαν την κρυφή πλευρά αυτών των διαμορφωτικών Δυτικών εξελίξεων. Γι’ αυτόν τον λόγο, μια ιστορική προοπτική είναι κρίσιμη για την κατανόηση της θέσης και της λειτουργίας της πορνογραφίας στον σύγχρονο πολιτισμό. Η πορνογραφία δεν ήταν κάτι το δεδομένο· καθορίστηκε σταδιακά μέσα από τις διαμάχες ανάμεσα σε συγγραφείς, καλλιτέχνες και χαράκτες, από τη μια μεριά, και κατασκόπους, αστυνομικούς, κληρικούς και κρατικούς αξιωματούχους, από την άλλη. Οι πολιτικές και οι πολιτιστικές της σημασίες δεν μπορούν να ξεχωριστούν από την ανάδυση της σαν ένα είδος σκέψης, αναπαράστασης και ελέγχου.
Γρίφος, περιβεβλημένος με μυστήριο, μέσα σε ένα αίνιγμα. Η περιγραφή της Ρωσίας από τον Τσόρτσιλ έχει μείνει ιστορική. Στα σταυροδρόμια της Ευρώπης και της Ασίας, η Ρωσία είναι για όλους “ο άλλος”. Και όμως είναι ένας από τους ισχυρότερους λαούς στη γη και ένας κορυφαίος παίκτης στη διεθνή σκηνή (πράγμα που αποδεικνύεται, οδυνηρά, για άλλη μια φορά στις μέρες μας). Στη Μικρή ιστορία της Ρωσίας, ο κορυφαίος ιστορικός Μαρκ Γκαλεόττι μάς αφηγείται τους 12 αιώνες της πολυτάραχης ιστορίας της: πολύνεκρες μάχες, θρίαμβοι, τραγωδίες, εθνικά όνειρα, ερωτηματικά και διλήμματα. Η ιστορία της Ρωσίας μοιάζει συχνά με ένα παλίμψηστο, καθώς οι αφηγήσεις γράφονταν η μια πάνω στην άλλη ανάλογα με την εκάστοτε πολιτική και πολιτισμική συνθήκη. Ο Γκαλεόττι σηκώνει την κουρτίνα του μύθου και μας οδηγεί στην καρδιά της ρωσικής ιστορίας: στη διαμόρφωση ενός έθνους και στις προσωπικότητες της Ιστορίας, στον Ιβάν τον Τρομερό και στη Μεγάλη Αικατερίνη, στην άνοδο και στην πτώση των Ρομάνοφ, στη Ρωσική Επανάσταση, στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, στο Τσερνόμπιλ και στο τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Και από την ανάδειξη και επικράτηση του Βλαντίμιρ Πούτιν ως το σημερινό καθεστώς και τα γεγονότα που οδήγησαν στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
H περίοδος από τον 3ο ώς τον 7ο αιώνα μ.Χ. είναι μια εποχή εξελισσόμενης εθνογένεσης που μεταμορφώνει την όψη του «ρωμαϊκού κόσμου» και οδηγεί στην εμφάνιση της μεσαιωνικής Ευρώπης. Ο κύριος συντελεστής αυτού του μετασχηματισμού είναι οι μετακινήσεις ή εισβολές, ανάλογα με την ερμηνεία, μιας πανσπερμίας λαών —από τους υπερβόρειους Πίκτους και Σκότους, τους Γότθους, τους Κέλτες, τους Φράγκους, τους Σάξονες, τους Σλάβους, τους Αβάρους και τους Ούννους, έως άλλους λιγότερο ή καθόλου γνωστούς, όπως οι Έρουλοι, οι Σαρμάτες ή οι Οτ γκάγκα— που οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι τούς αποκαλούσαν «βαρβάρους», είτε με την έννοια του «μη Έλληνα» ή του «μη Ρωμαίου» είτε, κυρίως, με την υποτιμητική σημασία του «απολίτιστου».
Ο Έντουαρντ Τζέιμς επιλέγει συνειδητά να χρησιμοποιήσει τον συμπεριληπτικό όρο «βάρβαρος» αποκαθαίροντάς τον από τις υποτιμητικές του συνδηλώσεις. Συνδυάζοντας τις ιστορικές πηγές με τα αρχαιολογικά τεκμήρια, επικεντρώνεται στους ίδιους τους βαρβάρους προσεγγίζοντάς τους όχι ως απρόσωπες ορδές που επέφεραν την πτώση ενός μεγάλου πολιτισμού αλλά ως άτομα και ομάδες που είχαν να επιδείξουν τον δικό τους πολιτισμό και τα δικά τους επιτεύγματα.
Ένα καίριο θέμα που διατρέχει το βιβλίο είναι ο τρόπος με τον οποίο η ιστορία των βαρβάρων έχει παρερμηνευθεί και χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει τους στόχους του σύγχρονου εθνικισμού στην Ευρώπη. Ο Έντουαρντ Τζέιμς θέτει συνειδητά στο στόχαστρό του τους εθνικιστικούς μύθους και ανατρέπει τις απλουστευτικές διχοτομίες ανάμεσα στη «βαρβαρότητα» και στον «πολιτισμό», που οδηγούν σε μονοσήμαντες ερμηνείες της ιστορίας και του κόσμου.
Ο 17ος και ο 18ος αιώνας, σύμφωνα με τη γενική εικόνα που αβίαστα σχηματίζουμε για τον καθένα, φαίνεται να μην έχουν σχεδόν τίποτα κοινό μεταξύ τους. Αρεσκόμαστε να λέμε ότι διαδέχεται ο ένας τον άλλον, χωρίς να μοιάζουν έστω και στο ελάχιστο. Ανάμεσα στην εποχή του Bossuet και σε αυτή του Rousseau, ανάμεσα σε δύο περιβάλλοντα όπου ο ένας έγραψε το Κοινωνικό συμβόλαιο και ο άλλος την Πολιτική εξαγόμενη από την Αγία Γραφή, η αντίθεση εδραιώνεται τόσο εύκολα που έχει γίνει πια κοινότοπη. Δεν θα έπρεπε, ωστόσο, να μας ξαφνιάζει κάπως; Μπορούμε να την αποδεχτούμε χωρίς επαρκείς αποδείξεις; Τίποτα δεν εμφανίζεται αιφνιδίως στην ιστορία των ιδεών: η εποχή που προηγείται εξηγεί αυτή που ακολουθεί, την εμπεριέχει εν σπέρματι.
Το πνεύμα της θρησκευτικής απιστίας κατά τον 18ο αιώνα, η ανάγκη της απρόσκοπτης εξέτασης κάθε ζητήματος, αυτή η ευτολμία της λογικής που δεν γνωρίζει όρια, που ξέρει να συνάγει συμπεράσματα -η έσχατη συγκεφαλαίωση της οποίας είναι η Γαλλική Επανάσταση- όλα αυτά θα παρέμεναν ανεξήγητα χωρίς τα ρεύματα του σκεπτικισμού και της κριτικής ουδετερότητας, της ελεύθερης, ή, όπως λεγόταν, της “ελευθερόφρονος” σκέψης, τα οποία έρχονται από τον 16ο αιώνα και ανοίγουν με προφυλάξεις ένα πέρασμα στον 17ο αιώνα, πότε θορυβώδη και πότε σχεδόν αδιόρατα, πότε σκάβοντας υπογείως και πότε ερχόμενα ξανά στην επιφάνεια.
«Εγράψατε», μου είπαν οι αμερικανοί και άγγλοι εκδότες μας, «μια Ιστορία της Αγγλίας και μια Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Τώρα πρέπει να συμπληρώσετε την τριλογία των μεγάλων φιλελευθέρων εθνών, και να μας δώσετε και μια Ιστορία της Γαλλίας». Απάντησα πως υπάρχουν πολλές Ιστορίες της Γαλλίας. «Και μήπως έλειπαν οι Ιστορίες των δικών μας τόπων;» μου είπαν. «Δε σας ζητούμε να φέρετε καινούργια πράματα στο φως, αλλά μονάχα να γράψετε, καθαρά και απλά, αυτά που ξέρετε», δίστασα. Βρισκόμαστε ακόμα στον πόλεμο και είχα ο ίδιος ανάγκη να στρέφομαι προς το παρελθόν της Γαλλίας, για ν’ αναζητώ εκεί την πίστη μου στο μέλλον της. Επιθυμούσα ακόμα να γνωρίσουν καλύτερα τη Γαλλία στο εξωτερικό. Έτσι, αποφάσισα να κάνω αυτό που μου ζητούσαν. Ένα μέρος του βιβλίου γράφτηκε στην Αφρική, και το τελευταίο (όσα αναφέρονται στην Τρίτη Δημοκρατία) στο Perigored και στο Neuilly. Τί άραγε ν’ αξίζει αυτή η εργασία τόσων χρόνων; Δεν είμαι εγώ αυτός που θα μπορούσε να το κρίνει. Μπορώ όμως να πω τι θέλησα να δώσω.
Θέλησα να νιώσει ο αναγνώστης γιατί η Γαλλία έγινε η Γαλλία. Πόσες φορές ακολούθησε τον ίδιο δρόμο με τη γειτονική της την Αγγλία. Κι’ όμως τα δύο έθνη ξεμάκρυναν. Γιατί; Έπρεπε οι γενικές ιδέες να βγαίνουν ως συμπεράσματα των γεγονότων, γιατί έγραφα Ιστορία και όχι πραγματεία.
Προσπάθησα να κρατήσω τις αναλογίες σωστές, και να μη δώσω στην Ιστορία της εποχής μας περισσότερη θέση απ’ όσην έπρεπε. Προσπάθησα να μην παραμορφώσω τα γεγονότα, σ’ όλες αυτές τις σελίδες του βιβλίου και να μην τα προσαρμόσω στις πεποιθήσεις και συμπάθειές μου. Αλλά η προκατάληψη υπάρχει και στην πιο ευσυνείδητη εργασία, και όσο κι’ αν ζύγισα κάθε μου φράση, δεν ξέρω αν το πέτυχα.
Ανάμεσα στον Taine και στον Michelet, στον Aulard και στον Mathiez, κοίταξα μ’ όλη μου την καρδιά να βρω την αλήθεια. Αλλά αυτό δε θα πει ότι τη βρήκα πάντοτε. Αυτό το βιβλίο δε θάχει βιβλιογραφία. Πώς θα την κατάστρωνα; Από παιδάκι διάβαζα βιβλία για την Ιστορία της Γαλλίας, βιογραφίες, απομνημονεύματα. Έτσι ο κατάλογός μου θα ήταν ατελείωτος και θα φαινόταν απίστευτος, αν και θάτανε αληθινός. Όλ’ αυτά τα βιβλία, άλλωστε, αναφέρονται στον Lavisse, στους Halphen και Saguac, στους τόμους της σειράς της Synthese Historique και της συλλογής Clio.
Αλλά θάθελα νάλεγα την ευγνωμοσύνη μου για τα βιβλία και τους ανθρώπους που φώτισαν στα μάτια μου ορισμένες εποχές.
Για να λιγοστέψω τα πιθανά λάθη, παρακάλεσα τον καθηγητή της ιστορίας Henri Guillemain, να διαβάσει τα χειρόγραφά μου. Ο Robert Lacour-Gayet είχε την καλοσύνη να κοιτάξει τα μέρη τα σχετικά με τα οικονομικά ζητήματα. Η γυναίκα μου, τέλος, ήταν πιο πολύ από κάθε άλλη φορά μέτοχος στην εργασία μου.
Το ανοιχτό 1 × €11.50
Η νύχτα της Γεσθημανής 1 × €12.00
Το Πάθος για την αλήθεια 1 × €6.30
Ο Αντίχριστος 1 × €13.50
Δια πυρός και σιδήρου 1 × €19.08
Παλιγγενεσία και αναστοχασμός 1 × €8.00
Αυτή είναι λοιπόν η Ευρώπη μας 1 × €20.00Υποσύνολο: €90.38
