€15.00
Ο Δαντόν, μία από τις κύριες μορφές της Γαλλικής Επανάστασης, έχει κουραστεί από τις αδιάκοπες εκτελέσεις και την ανούσια πλέον αιματοχυσία κι έρχεται σε σύγκρουση με τον πρώην σύντροφο του και συνεπαναστάτη, τον πανίσχυρο Ροβεσπιέρο, ο οποίος αρχίζει να δρομολογεί την καταστροφή του. Παρόλο που ο Δαντόν θα μπορούσε να δραπετεύσει και να σωθεί, αφήνει τα γεγονότα με προφανή αδιαφορία να ακολουθήσουν τη ροή τους. Συλλαμβάνεται δικάζεται και τελικά αποκεφαλίζεται. Πίσω από την απάθεια του κρύβεται η φιλοσοφική πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος είναι ανίσχυρος μπροστά στις ιστορικές εξελίξεις και ότι ο ιδεαλιστικός αγώνας για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία δεν έχει κατά βάθος κανένα νόημα, όπως και η ίδια η Δημιουργία. Δεν είναι περίεργο που αυτό το πρώτο έργο του Μπύχνερ θεωρήθηκε από τους συγχρόνους του ως απόλυτα μηδενιστικό. Σήμερα όμως καθηλώνει τον αναγνώστη/θεατή με την ευθύτητα του, το γλωσσικό πλούτο και τα ριζοσπαστικά φιλοσοφικά νοήματα του. Οι ήρωες προβάλλονται με μια πολυπλοκότητα πέρα από το σχήμα του Καλού και του Κακού. Τόσο ο Ροβεσπιέρος όσο και ο Δαντόν παραμένουν έως το τέλος βαθιά αινιγματικές προσωπικότητες.
ΜΑΡΚ: Πώς μπορείς να λες, μπροστά μου, ότι αυτά τα χρώματα σε συγκινούν;…
ΥΒΑΝ: Γιατί είναι αλήθεια.
ΜΑΡΚ: Αλήθεια; Αυτά τα χρώματα σε συγκινούν;
ΥΒΑΝ: Ναι. Αυτά τα χρώματα με συγκινούν.
ΜΑΡΚ: Αυτά τα χρώματα σε συγκινούν, Υβάν;
ΣΕΡΖ: Αυτά τα χρώματα τον συγκινούν! Είναι δικαίωμά του!
ΜΑΡΚ: Όχι, δεν είναι δικαίωμά του.
ΣΕΡΖ: Τι εννοείς «δεν είναι δικαίωμά του»;
Βασικό στοιχείο της δραματουργίας της Γιασμίνα Ρεζά είναι η εστίαση σε φαινομενικά ασήμαντα στοιχεία της πραγματικότητας, στις ελάχιστες εκείνες ρωγμές που γίνονται χάσματα και την καταβροχθίζουν. «Μου αρέσει να πηγαίνω από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο», λέει η συγγραφέας, «γιατί πιστεύω πως η μεταφυσική του ανθρώπου δεν κρύβεται στις μεγάλες ηρωικές στιγμές. Η απόγνωση και τα μυστικά του κρύβονται στις αόρατες λεπτομέρειες, σ’ αυτές τις μόνιμες και ανεπαίσθητες χαραμάδες της καθημερινότητας».
Μέγιστη ανατόμος του ανθρώπινου ψυχισμού, η Γιασμίνα Ρεζά φωτίζει τις αδυναμίες και τις αντιφάσεις των ηρώων της, χωρίς να κρίνει ή να νουθετεί. Η ευφυΐα με την οποία περιγράφει την αγωνία που εμπεριέχεται σε κάθε είδους ψευδαίσθηση αγγίζει τον αναγνώστη-θεατή με τρόπο άμεσο και καταλυτικό. Η γραφή της, λαμπερή και κοφτερή σαν λεπίδα, προκαλεί το γέλιο αλλά και τη θλίψη για το παράλογο της ύπαρξης, ισορροπώντας αριστοτεχνικά ανάμεσα στη σοβαρότητα και την ελαφράδα, ανάμεσα στις επιθυμίες και τη ματαίωσή τους, τις ελπίδες και τις διαψεύσεις τους.
Ο τίτλος αυτού του βιβλίου προέρχεται από την ενθουσιώδη κριτική του Τάσου Λιγνάδη για την Άννα Συνοδικού, στην παράσταση της σοφόκλειας Ηλέκτρας που σκηνοθέτησε ο Μίνως Βολανάκης για το ΚΘΒΕ, την πρώτη χρονιά της Μεταπολίτευσης. Ο Λιγνάδης χειροκροτούσε το «πολύτιμο ηχείο» της φωνής της ηθοποιού, την «εικαστική παραστατικότητά» της, και το ηρωικό μεγαλείο που αυτά προσέδιδαν στον ρόλο, ως συστατικά μιας ερμηνείας «βασισμένη[ς] στο ένστικτο της ρωμέικης έκφρασης με παραδοσιακή θέρμη επικοινωνίας». Η Ηλέκτρα της Συνοδινού, κατέληγε ο Λιγνάδης, ήταν «μια γνώριμη κυρά της ιθαγένειάς μας».Τι κάνει αυτήν τη «ρωμέικη» Ηλέκτρα «γνώριμη» και «ιθαγενή»; Το πιο κρίσιμο: πώς η τραγωδία που αυτή εκπροσωπεί μας έγινε οικεία; Μέσα από ποιους μηχανισμούς η λεγόμενη «αναβίωση»–όρος που, σε αυτό το βιβλίο, θα μπαίνει πάντα σε εύγλωττα εισαγωγικά– οικειώθηκε το τραγικό θέατρο; Τα ερωτήματα θα μπορούσαν (και πρέπει) να μετατοπιστούν από το θέατρο στην πολιτική: πώς οι παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Ελλάδα διαμόρφωσαν και συγχρόνως υπηρέτησαν την (εξ)οικείωση της Αρχαιότητας στη συλλογική συνείδηση; Πώς τα θεατρικά δόγματα συναρτήθηκαν με αντίστοιχα ιδεολογικά;Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα που αυτό το βιβλίο διερευνά, εστιάζοντας σε κάποια ενδιαφέροντα πρόσωπα και επεισόδια της ιστορίας της νεοελληνικής «αναβίωσης» της αρχαίας τραγωδίας. Ο χρονικός ορίζοντάς τους απλώνεται από τις αρχές του 20ού αι. και τις απαρχές των νεοελληνικών παραστάσεων αρχαίου δράματος έως τις αρχές του 21ου, παρακολουθώντας την πορεία μέσα από την οποία το ελληνικό θέατρο εξοικειώθηκε με την τραγωδία και την οικειώθηκε ως μέρος ενός «εθνικής» εμβέλειας ρεπερτορίου και αφηγήματος.
H ΣΤΙΒΑΡH ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΛΗΡ, η ποικιλία και το εύρος της ανθρώπινης εμπειρίας που περικλείει, το μέγεθος των αισθημάτων που ενεργοποιεί και ασφαλώς το αδυσώπητο τέλος του τον καθιστούν ένα από τα σκοτεινότερα, τα πιο ανήσυχα και ανησυχητικά έργα που γράφτηκαν ποτέ για το θέατρο. Και μόνο το τεράστιο δραματικό φάσμα του Ληρ προξενεί δέος. Στις σκηνές του, που διαδραματίζονται σε κλειστά δωμάτια ή στο ύπαιθρο, σε αίθουσες ανακτόρων ή στην καλύβα ενός ερημότοπου, διαβαίνουν βασιλείς και ζητιάνοι, άρχοντες και υπηρέτες, γνωστικοί και τρελοί, ιππότες, στρατιώτες, αυλικοί και κατάσκοποι, ενώ τα συναισθήματα που προκαλεί κυμαίνονται, κάποτε με αιφνίδιες και βίαιες εναλλαγές, από την άδολη αγάπη ώς το πιο αδιάλλακτο μίσος, από την καλοσύνη και την τρυφερότητα ώς την πιο άγρια ψυχική και σωματική βία, από το ερωτικό πάθος ώς την αποστροφή, από την οργή και τη φονική σύγκρουση ώς τη γλυκύτερη καταλλαγή.
Με τον φόβο να κατηγορηθώ για παθολογική βαρδολατρία, θα έλεγα ότι ο Βασιλιάς Ληρ είναι ίσως το κορυφαίο έργο τραγικής ποίησης αδιακρίτως εποχής, ιστορίας, τόπου, γλώσσας, έθνους, φύλου η φυλής, σε όλον τον δυτικό πολιτισμό, όπως είθισται να τον αποκαλούμε, αλλά και στον ανατολικό τώρα πια, αφού κι αυτός φαίνεται να έχει αναγνωρίσει και αφομοιώσει την τραγωδία ως αναγκαίο παραστατικό πρότυπο για τις δικές του προτεραιότητες.
Ο Βασιλιάς Ληρ αφήνει πίσω του μια ηθική ερημία, μια έρημη χώρα απορφανεμένη, στερημένη από κάθε ηθική ευεργεσία, στην οποία η νομιμότητα της εξουσίας θα παραμείνει πρόβλημα ανοιχτό σαν πληγή, μολονότι τα αισθήματα και τα συναισθήματα που εκδραματίστηκαν μέσα σ’ αυτήν την εμπλοκή, και πάνω απ’ όλα τ’ άλλα της αγάπης, δεν έχουν χάσει τίποτε από το αμφίσημο κύρος τους στις ανθρώπινες υποθέσεις.
Απ’ όλα τα έργα του Σαίξπηρ, ο Βασιλιάς Ληρ είναι αναμφίβολα εκείνο στο οποίο [ ο συγγραφέας ] έχει πλησιάσει περισσότερο στο ύψος και στην ποιότητα τον έναν τραγικό ποιητή μεγαλύτερο σε όλα από εκείνον που ο κόσμος είδε ποτέ να γεννιέται στην ιστορία. Είναι το πιο αισχύλειο από τα έργα του, το πιο στοιχειώδες και πρωταρχικό, το πιο ωκεάνειο και τιτάνιο στη σύλληψή του.
–A.C. SWINBURNE
[…] Η Σαλώμη: θαρρείς και όλα έγιναν για να μπαλωθεί το μεγάλο κενό, για να φανερωθεί επιτέλους εκείνο το φιλί που όλοι το ξέρανε για κοντά χίλια οχτακόσια χρόνια μα δεν το τόλμησε ολάκερη η Αναγέννηση, δεν το ζωγράφισε μήτε ο Μποτιτσέλι, μήτε καν ο Καραβάτζιο, οπότε πάνω που ησύχασαν οι παπάδες, γλυτώσαμε από τούτο, είπανε και βάλανε μπρος ένα στάμπατ μάτερ, νά σου ένας που φορούσε δαχτυλίδια για να το επιτελέσει (: περισσότερο από το “επιτέλους” παρά από το “επιτελώ”). Θαρρείς και όλα έγιναν για να ενωθεί ο έρωτας με το θάνατο επί σκηνής, πάνω σε έναν δίσκο που στάζει αίμα. Θαρρείς και όλα έγιναν για να εκτεθεί επί σκηνής, εφτά χρόνια νωρίτερα από το Traumdeutung του Φρόιντ, αυτό το άλλο που όλοι έχουμε βαθιά μέσα στον ύπνο μας.
[…] Στη “Σαλώμη” όλα γίνονται μέσα στη νύχτα για μια νύχτα μέχρι το τέλος. Το τρίγωνο της Σαλώμης (Σαλώμη, Ιωάννης, Ηρώδης) γλείφεται με αυτό το τέλος. Η μια θέλει μέχρι το τέλος της νύχτας και πεθαίνει γι’ αυτό, ο άλλος πιστεύει μέχρι το τέλος της νύχτας και πεθαίνει γι’ αυτό. Ο τρίτος είναι ο Ηρώδης: αυτός επιζεί επειδή αποφασίζει να μη φτάσει τη νύχτα του μέχρι το τέλος βολεύεται με ένα ημίμετρο, καταδέχεται να είναι μεθυσμένος, καταδέχεται να υπόσχεται ανταλλάγματα, εντέλει καταδέχεται να παζαρεύει, επαφίεται σε ένα ημίμετρο που τον παγιδεύει – και στη συνέχεια αποδέχεται την παγίδα, εγκαταλείποντας κάθε σκληρή σαν πετράδι φλόγα στην απαίσια «νομοτέλεια» του κόσμου. Ο Ηρώδης είναι αυτός ο θλιβερός που επέζησε υπό την ασημένια Σελήνη -αυτός που κουκουλώθηκε, που αυτοσαβανώθηκε για να ζήσει γεμάτος με την πικρίλα του τάφου.
Τρίγλωσση έκδοση με δεκαέξι σχέδια του Όμπρεϊ Μπίρντσλεϊ
Σκυφτοί περάσανε 1 × €13.00
Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας 1 × €20.00
Εντολή 1 × €15.50
Η βλάβη – Το τούνελ – Ο σκύλος 1 × €10.00
Πέντε Ιτιές 1 × €16.20
Πολιτισμός Είναι Το Σώμα 1 × €14.30Υποσύνολο: €89.00
