Η ιστορία των γλωσσών είναι επίσης και ιστορία των ομιλητών τους, αντικατοπτρίζοντας την ιστορία αλλά και τις πολιτισμικές διακυμάνσεις, την εξάπλωση, το κύρος, την ακμή και περιστασιακά την παρακμή των χρηστών της. Μέσω της μελέτης των γλωσσών του κόσμου, ανακαλύπτουμε μια συμπυκνωμένη αφήγηση της ίδιας της ιστορίας του κόσμου μας.
Οι “Λογοκρατορίες” είναι το πρώτο και μοναδικό βιβλίο που αφηγείται αυτή την αξιοθαύμαστη ιστορία σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια και ποικιλομορφία. Αποκαλύπτει τις καταπληκτικές καινοτομίες στην παιδεία, τον πολιτισμό και τη διπλωματία, που καθιερώθηκαν από τους ομιλούντες τη Σουμερική και τις διάδοχες γλώσσες στη Μέση Ανατολή εξερευνά την εκπληκτική αντοχή της Κινεζικής γλώσσας διαμέσου είκοσι αιώνων εισβολών χαρτογραφεί την πρόοδο της Σανσκριτικής από τη βόρεια Ινδία προς την Ιάβα και την Ιαπωνία αναλύει την αξιαγάπητη αυτοεκτίμηση της Ελληνικής περιγράφει τις επίπονες διαδικασίες που γέννησαν τις γλώσσες της σύγχρονης Ευρώπης και προσμετρά την παγκόσμια εξάπλωση της Αγγλικής. Τελικά, μας δείχνει ότι οι γλώσσες του μέλλοντος θα είναι, όπως ήταν οι γλώσσες του παρελθόντος, γεμάτες εκπλήξεις.
Οι “Λογοκρατορίες” αποτελούν την πρώτη ιστορία των μεγάλων γλωσσών του κόσμου, είναι ένα βιβλίο φόρος-τιμής στο θαύμα των λέξεων που συνέχουν τις κοινότητες και καθιστούν δυνατή τόσο τη βίωση όσο και την αφήγηση μιας κοινής ιστορίας.
Τι ήταν ο ελτζής, ο βεκίλης και ο καϊμακάμης; Ποια ήταν η διαφορά του αρματολού από τον κλέφτη; Ποιοι ήταν οι Κακλαμάνοι, οι Ταλαρίσιοι και οι Χαλδούπηδες; Ποιος ήταν ανώτερος: ο αγάς, ο πασάς ή ο μπέης; Το μπρίκι ήταν πιο δυνατό, η κορβέτα ή η φρεγάτα; Ποια θέση είχαν στο οθωμανικό σύστημα ο σούμπασης, ο τασιλτάρης και ο ζαμπίτης; Ποια σημασία είχαν στα ελληνικά της εποχής οι λέξεις λουφές, πρέζα και τερτίπι;
Καθώς βαίνουμε προς τον εορτασμό των 200 χρόνων από το ιδρυτικό γεγονός του νεοελληνικού κράτους, τα κείμενα της εποχής θα βρεθούν στο προσκήνιο. Όλα όμως αυτά τα κείμενα, είτε είναι γραμμένα από ασπούδαχτους είτε από πολύ μορφωμένους, είτε ιδιόχειρα είτε με τη μεσολάβηση γραμματικών, περιέχουν λέξεις άγνωστες στον σημερινό αναγνώστη ή όρους που σήμερα έχουν προσλάβει διαφορετική σημασία ή χρησιμοποιούνται σε άλλο πλαίσιο.
Έχοντας αποδελτιώσει δεκάδες συγγράμματα της εποχής, από απομνημονεύματα και ιδιωτική αλληλογραφία έως αποφάσεις του Βουλευτικού και αναφορές προς τις αρχές, χωρίς να ξεχνάει τα δημοτικά τραγούδια, ο Νίκος Σαραντάκος, μανιώδης κυνηγός λέξεων, συγκέντρωσε 300 αντιπροσωπευτικούς όρους: λέξεις της οθωμανικής διοίκησης, ορολογία του άτακτου και του τακτικού στρατού, λεξιλόγιο των καραβιών και της ναυτοσύνης, νομίσματα οθωμανικά και ευρωπαϊκά, ακόμη και τους πρώτους χαρακτηρισμούς των αντίθετων στις εμφύλιες διαμάχες.
Πάνω από χίλια παραθέματα, από τη δωρική λιτότητα του Μακρυγιάννη έως τα φαναριώτικα κομψοτεχνήματα του Μαυροκορδάτου, μεταφέρουν στον σημερινό αναγνώστη το πνεύμα της εποχής και το ύφος και ήθος των ανθρώπων της, από τα μεγάλα και τα ηρωικά κατορθώματα έως τα καθημερινά ή και τα χαμερπή, ιχνηλατώντας έτσι το Εικοσιένα μέσα από τις λέξεις του.
Η κρητική διάλεκτος έχει το προνόμιο να παρουσιάζει γραπτή λογοτεχνική παράδοση από τον 14ο αιώνα, για να φτάσει στο αποκορύφωμα της εκφραστικής της πληρότητας τον 16ο και τον 17ο αιώνα. Η γλώσσα των σημερινών Κρητικών, παρά τις αναπόφευκτες ισοπεδωτικές τάσεις που οδηγούν στη ραγδαία υποχώρηση των τοπικών ιδιωμάτων και διαλεκτικών ποικιλιών, διατηρεί μεγάλο μέρος από τη φυσιογνωμία της. Το πλούσιο υλικό του παρόντος λεξικού αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών και προβληματισμού, όχι μόνο για τον ερευνητή αλλά και για κάθε Κρητικό. Ξεφυλλίζοντάς το, κανείς διαπιστώνει ότι περνά από μπροστά του ένας υπέροχος κόσμος που καλύπτει όλες τις πτυχές του υλικού, πνευματικού και κοινωνικού βίου των Κρητικών, τη χλωρίδα και την πανίδα του νησιού και τόσα άλλα. Σταματά με θαυμασμό μπροστά σε φυτά και βότανα. Εντυπωσιάζεται από το πλούσιο ποιμενικό λεξιλόγιο. Μελαγχολεί για το θάνατο τόσων λέξεων. Μένει ενεός μπροστά στις συνωνυμικές δυνατότητες: ο ωραίος στην εμφάνιση είναι διωματάρης, θεωρατικός, φανισιμιός, ωριόθωρος. Εκπλήσσεται από το πλήθος των εφευρηματικών σύνθετων, όπως μερμηγκομέσης, παιζομάτης, χουμαδοκέφαλος, ψιμυθευτερός. Συνειδητοποιεί, τέλος, την εκπληκτική πολυσημία των λέξεων, όταν βλέπει ότι στην Κρήτη εργάτης είναι «εξάρτημα της φάμπρικας», πιτυρίδα «είδος βοτάνου», προβατίνα «είδος αγριόχορτου», ή ότι τα χαλάκια τρώγονται, αφού είναι νόστιμα «παξιμαδάκια«. Σε μια εποχή που κινδυνεύει να εξαφανιστεί κάθε τι που θεωρείται «περιθωριακό» ή αποκλίνει από την καθιερωμένη γλωσσική συμπεριφορά, λεξικά όπως το παρόν, αποκτούν εθνική σημασία, από τη στιγμή που αφυπνίζουν ιστορικές μνήμες, απεικονίζουν ποικίλες πτυχές του λαϊκού πολιτισμού, ενώ παράλληλα αφήνουν τον επαρκή αναγνώστη να διεισδύσει, μέσα από τις λέξεις, στην ψυχοσύνθεση όσων Κρητικών εξακολουθούν, σε πείσμα των καιρών, να μιλούν μια γλώσσα πλούσια και εκφραστική, με προφορική παράδοση χιλιάδων χρόνων.
Το βιβλίο απευθύνεται πρωτίστως σε φοιτητές και φοιτήτριες γλωσσολογίας που επιθυμούν να λάβουν είτε εισαγωγικές είτε πιο εξειδικευμένες γνώσεις για το επιστημονικό πεδίο της φωνολογίας. Θα μπορούσε, επίσης, να αποτελέσει χρήσιμο ανάγνωσμα για εκπαιδευτικούς που ασχολούνται με θέματα γλώσσας, για τους ειδικούς σε φωνολογικές διαταραχές και για όσους έχουν ευρύτερο ενδιαφέρον για το πεδίο της φωνολογίας. Αναμφίβολα, το εύρος των φωνολογικών δεδομένων είναι αρκετά μεγάλο και τα θεωρητικά μοντέλα που έχουν προταθεί για την ανάλυσή τους ποικίλα και πολυσχιδή. Επιλέξαμε ωστόσο να εστιάσουμε σε φαινόμενα και διαδικασίες, η μελέτη των οποίων συνετέλεσε να οριστεί τι συνιστά φωνολογικό πρόβλημα και οδήγησε στην ανάπτυξη εμπνευσμένων θεωρητικών πλαισίων για την ερμηνεία και ανάλυσή τους.
Παρότι το επίκεντρο σε αρκετά κεφάλαια είναι η ελληνική, με αναφορά συχνά και στις διαλεκτικές της ποικιλίες, η κύρια επιδίωξη του βιβλίου είναι να αναδείξει και να συζητήσει τις σημαντικότερες πτυχές της φωνολογικής γραμματικής των φυσικών γλωσσών, φέρνοντας τον αναγνώστη σε επαφή με ένα ευρύ τυπολογικά φάσμα γλωσσικών συστημάτων. Από τους πρωταρχικούς επίσης στόχους του βιβλίου είναι να εξοικειώσει τον αναγνώστη με τους βασικούς φωνολογικούς όρους, με τις φωνολογικές διαδικασίες που απαντούν διαγλωσσικά και με τα θεωρητικά μοντέλα που καθόρισαν τον χαρακτήρα και την εξέλιξη του κλάδου.
Η συγγραφέας είναι καθηγήτρια Γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΑΠΘ.
Συντέλεια του Κόσμου 1 × €20.70
Το τέλος της αφήγησης 1 × €20.70Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων 1 × €15.30
Λέξεις που χάνονται 1 × €17.00
Η λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο 1 × €24.90
Παγκόσμια Μυθολογία Χρωματιστή 1 × €20.00Υποσύνολο: €118.60
